|
The Mysteries of the American-Saudi Alliance
|
|
Bí ẩn Liên minh Mỹ - Ả Rập Saudi
|
|
|
|
|
|
One of my most
embarrassing moments in government came in 1995.
|
|
Một trong những khoảnh khắc xấu hổ nhất đời tôi khi làm trong chính phủ xảy
ra năm 1995.
|
|
|
|
|
|
I was a young
staffer at the National Security Council, and a terrorist attack in Saudi
Arabia suggested growing unrest there.
|
|
Tôi là nhân viên trẻ của Hội đồng An ninh Quốc gia (NSC), và một cuộc tấn
công khủng bố cho thấy tình trạng bất ổn ngày càng gia tăng ở Ả Rập Saudi.
|
|
|
|
|
|
At an interagency
meeting on the subject, I turned to the representative from United States
Central Command and asked when was the last time they had updated their contingency
plan for internal conflict in the kingdom.
|
|
Tại cuộc họp liên bộ về vấn đề này, tôi quay sang đại diện của Bộ Tư lệnh
Trung tâm Mỹ hỏi lần cuối cùng họ cập nhật kế hoạch dự phòng cho xung đột nội
bộ vương quốc này là khi nào.
|
|
|
|
|
|
It struck me as
the right question to ask, the kind of thing that the N.S.C. was supposed to
ask.
|
|
Tôi thấy đó là câu hỏi đúng đắn, cũng là vấn đề mà NSC cũng sẽ hỏi đến.
|
|
|
|
|
|
It would have been
unforgivable not to have asked it.
|
|
Không đặt ra vấn đề này mới là chuyện không thể chấp nhận được.
|
|
|
|
|
|
But all of the
older, wiser folks at the table looked at me as if I had just said to the
general:
|
|
Nhưng tất cả các vị trưởng bối lớn tuổi hơn, khôn ngoan hơn trên bàn họp
nhìn tôi như thể tôi vừa nói với vị tướng ấy rằng:
|
|
|
|
|
|
“I’m going to
douse myself with gasoline and strike a match. Would you like to join me?”
|
|
“Tôi sẽ tưới xăng lên mình rồi châm lửa tự thiêu. Ngài có muốn
tham gia cùng không?"
|
|
|
|
|
|
Afterward, another
graybeard pulled me aside and explained, impatiently:
|
|
Sau đó, một vị trưởng bối khác kéo tôi sang một bên và sốt ruột giải
thích:
|
|
|
|
|
|
“We don’t have
contingency plans for that.
|
|
“Chúng tôi không có kế hoạch dự phòng cho trường hợp đó.
|
|
|
|
|
|
It would be like
trying to make contingency plans for the Earth colliding with the sun.”
|
|
Như thế chẳng khác nào cố gắng lên kế hoạch dự phòng cho việc Trái đất va
chạm với mặt trời.”
|
|
|
|
|
|
Fast-forward a decade
and I was having dinner with my friend Gideon Rose at a Chinese restaurant on
Second Avenue in New York.
|
|
Tua nhanh một thập kỷ sau, tôi đang ăn tối với người bạn Gideon Rose tại
nhà hàng Trung Quốc trên đại lộ Second Avenue, New York.
|
|
|
|
|
|
Gideon is the
editor of Foreign Affairs magazine and was among the first to recognize the
impact of the shale oil revolution on America’s interests in the Middle East.
|
|
Gideon là biên tập viên của tạp chí Foreign Affairs và là một trong những
người đầu tiên nhận ra tác động của cuộc cách mạng dầu đá phiến đối với lợi
ích của Mỹ ở Trung Đông.
|
|
|
|
|
|
He argued that
fracking would soon render the Middle East strategically irrelevant.
|
|
Ông bạn tôi cho rằng kỹ thuật khai thác dầu thủy lực cắt phá sẽ sớm khiến
Trung Đông không còn ý nghĩa về mặt chiến lược.
|
|
|
|
|
|
My response was
that it someday might, but first it would drive down the price of oil and
with it, the stability of all the sclerotic Middle Eastern states that had
bought off their populations with sinecures and subsidies for so long.
|
|
Tôi đáp rằng một ngày nào đó điều này có thể xảy ra, nhưng trước hết nó sẽ
làm giảm giá dầu và cùng với đó, là sự ổn định của tất cả các quốc gia Trung
Đông cứng nhắc thiếu nhạy bén luôn mua chuộc lòng dân bằng các công việc nhàn
hạ và trợ cấp bấy lâu nay.
|
|
|
|
|
|
The key question
was whether the eventual state collapses would come before or after the point
when the world could live without Middle Eastern oil.
|
|
Câu hỏi quan trọng là liệu tình trạng sụp đổ cuối cùng sẽ đến trước hay
sau thời điểm thế giới có thể sống không cần đến dầu mỏ của Trung Đông.
|
|
|
|
|
|
That, in a
nutshell, is our problem with Saudi Arabia.
|
|
Tóm lại, đó là vấn đề của chúng ta với Ả Rập Saudi.
|
|
|
|
|
|
Fracking has
knocked the legs out of the international oil market and helped make the
tired old political-economic systems of the Muslim Middle East unsustainable.
|
|
Công nghệ thủy lực cắt phá đã phá hủy thị trường dầu mỏ quốc tế và góp phần
khiến các hệ thống kinh tế-chính trị cũ kỹ của Trung Đông Hồi giáo dần rơi
vào tình trạng không thể chống đỡ.
|
|
|
|
|
|
As the 2009 Green
Movement in Iran and 2011 Arab Spring both illustrated, this is stirring the
pot of revolution, civil war and other forms of internal upheaval all across
the region.
|
|
Phong trào Xanh 2009 ở Iran và Mùa xuân Ả Rập 2011 cho thấy, điều này đang
tạo ra xung đột cách mạng, nội chiến và các hình thức thay đổi nội bộ khác
trên toàn khu vực.
|
|
|
|
|
|
Virtually all of
the states of the Middle East face a choice between reform or revolution,
although many insist on clinging to repression instead.
|
|
Hầu hết các quốc gia ở Trung Đông phải đối mặt với sự lựa chọn giữa cải
cách hoặc cách mạng, dẫu vậy nhiều quốc gia vẫn kiên quyết bám lấy phương thức
đàn áp.
|
|
|
|
|
|
Unfortunately,
revolution and civil war have proved the greatest threats to oil production.
|
|
Không may, cách mạng và nội chiến rõ ràng là những mối đe dọa lớn nhất đối
với công nghiệp sản xuất dầu.
|
|
|
|
|
|
And the world is
not yet ready to live without the unmatched reserves, enormous production and
unique spare capacity of Saudi Arabia.
|
|
Và thế giới vẫn chưa thể sẵn sàng sống thiếu nguồn dự trữ vô biên, sản lượng
khổng lồ và công suất dự trữ độc nhất của Ả Rập Saudi.
|
|
|
|
|
|
All of the
fracking in the world could not compensate for the loss of Saudi oil.
|
|
Tất cả phần khai thác bằng thủy lực cắt phá trên thế giới không thể bù đắp
cho thiếu hụt của ngành công nghiệp dầu ở Ả Rập.
|
|
|
|
|
|
Which is why
Riyadh’s current course under King Salman and his son, Crown Prince Muhammad
bin Salman (M.B.S.), is so important to the United States.
|
|
Đó là lý do vì sao chiến lược gần đây của Riyadh dưới thời Quốc vương
Salman và con trai ông, Thái tử Muhammad bin Salman (MBS), rất quan trọng đối
với Mỹ.
|
|
|
|
|
|
The dramatic
transformation that M.B.S. is trying to bring about is exactly the right
answer for the kingdom and what the United States needs to have happen there.
|
|
Sự chuyển đổi mạnh mẽ mà MBS đang cố gắng mang lại chính là câu trả lời
đúng đắn cho vương quốc và cũng là những gì Mỹ cần xảy ra ở vương quốc này.
|
|
|
|
|
|
Yet Saudi Arabia
is a difficult ally.
|
|
Tuy nhiên, Ả Rập Saudi là một đồng minh không đơn giản.
|
|
|
|
|
|
It is too
important to be cast aside, but too different to fit easily with American
values.
|
|
Nước này quá quan trọng không thể gạt sang một bên, nhưng quá khác biệt
nên không dễ dàng phù hợp với các giá trị Mỹ.
|
|
|
|
|
|
And as readers of
this newspaper know well, M.B.S. is a brash young autocrat who makes as many
outrageous missteps as laudatory moves.
|
|
Và độc giả của tờ báo này đều biết, MBS là kẻ chuyên quyền trẻ tuổi ngang
tàng, từng gây ra nhiều sai lầm vô nhân đạo nhưng cũng có nhiều động thái
đáng khen ngợi không kém.
|
|
|
|
|
|
He is as
determined to reinforce the kingdom’s authoritarian politics as he is to
modernize its economy and liberalize its culture.
|
|
Ông ta quyết tâm củng cố nền chính trị độc tài của vương quốc cũng như hiện
đại hóa nền kinh tế và tăng cường tự do hóa văn hóa.
|
|
|
|
|
|
Thus, we are
fortunate to have a new book on Saudi Arabia as helpful as David H. Rundell’s
“Vision or Mirage: Saudi Arabia at the Crossroads.”
|
|
Vì vậy, thật may mắn chúng ta có cuốn sách mới rất hữu ích về Ả Rập Saudi
của tác giả David H. Rundell có nhan đề “Vision or Mirage: Saudi
Arabia at the Crossroads” ("Tầm nhìn hay Ảo tưởng: Ả Rập Saudi ở ngã ba
đường").
|
|
|
|
|
|
If you don’t know
the author’s name, don’t worry.
|
|
Nếu bạn không biết tên tác giả, đừng lo.
|
|
|
|
|
|
It’s because he is
a longtime American civil servant who lived in Saudi Arabia for 16 of his 30
years with the Foreign Service, and has traveled the length and breadth of
the land.
|
|
Đó là bởi tác giả là một công chức Mỹ lâu năm sống ở Ả Rập Saudi suốt 16
năm trong 30 năm làm việc cho Bộ Ngoại giao, và đi hết toàn bộ đất nước này.
|
|
|
|
|
|
Rundell covers the
kingdom from top to bottom with vast wisdom, depth and understanding.
|
|
Rundell miêu tả trọn vẹn cả vương quốc bằng nhiều kiến thức, chiều sâu và
hiểu biết.
|
|
|
|
|
|
Yet it would be
unfair to call his book a primer because that suggests a superficiality that
is entirely at odds with the vast learning encompassed in this slim volume.
|
|
Tuy nhiên, sẽ không công bằng khi gọi cuốn sách của ông là cuốn sơ lược
vì như thế có phần hời hợt, hoàn toàn trái ngược với lượng kiến thức sâu rộng
bao hàm trong cuốn sách này.
|
|
|
|
|
|
His book is not
just the ABCs of Saudi Arabia; it is the DEFGs and Hs too.
|
|
Cuốn sách của tác giả không chỉ là sách dẫn nhập về Ả Rập Saudi; mà còn
nhiều hơn thế.
|
|
|
|
|
|
It provides a
superb overview of the kingdom’s political, economic and social landscape,
but it goes well beyond that.
|
|
Cuốn sách mang đến cái nhìn tổng quan rất tốt về bối cảnh chính trị, kinh
tế và xã hội của vương quốc, và còn hơn thế nữa.
|
|
|
|
|
|
Rundell explains,
clearly and concisely, the special dynamics that drive the kingdom and render
it so alien from our own society.
|
|
Tác giả Rundell giải thích ngắn gọn và xúc tích về những nhân tố đặc biệt
thúc đẩy vương quốc và khiến quốc gia này rất khác biệt so với xã hội chúng
ta.
|
|
|
|
|
|
In so doing,
Rundell illustrates why Saudis react to events so differently from Americans
and how dangerous the American penchant for mirror-imaging is when applied to
them.
|
|
Nhờ vậy, Rundell cho thấy lý do vì sao người Ả Rập Saudi phản ứng với các
sự kiện rất khác so với người Mỹ và thiên hướng Mỹ nhìn nhận quốc gia khác là
hình ảnh phản chiếu nguy hiểm đến thế nào trong trường hợp này.
|
|
|
|
|
|
I wish that every
United States diplomat, military officer and journalist would read this book
before deploying there.
|
|
Tôi ước mọi nhà ngoại giao, sĩ quan quân đội, và nhà báo Mỹ đều đọc cuốn
sách này trước khi họ triển khai đến Ả Rập Saudi.
|
|
|
|
|
|
I wish that every
member of Congress would read it before voting on any measure related to
Saudi Arabia.
|
|
Tôi ước mọi thành viên Quốc hội sẽ đọc trước khi bỏ phiếu về bất kỳ biện
pháp nào liên quan đến Ả Rập Saudi.
|
|
|
|
|
|
I wish every
American pondering the frictions of our long relationship with the Saudis
would read it simply to understand.
|
|
Tôi ước mọi công dân Mỹ đang cân nhắc về những bất đồng trong mối quan hệ
lâu dài của chúng ta với Ả Rập Saudi, sẽ đọc cuốn sách này đơn giản chỉ để hiểu
hơn.
|
|
|
|
|
|
Bradley Hope and
Justin Scheck, investigative reporters for The Wall Street Journal, approach
the topic differently in “Blood and Oil: Mohammed bin Salman’s Ruthless Quest
for Global Power.”
|
|
Bradley Hope và Justin Scheck, các phóng viên điều tra của tờ The Wall
Street Journal, tiếp cận vấn đề theo cách khác trong cuốn “Blood and Oil: Mohammed
bin Salman’s Ruthless Quest for Global Power” (Máu và Dầu mỏ: Hành trình
không ngừng theo đuổi Quyền lực toàn cầu của Mohammed bin Salman.”)
|
|
|
|
|
|
For a certain kind
of reader, this book will be ideal.
|
|
Đối với đối tượng độc giả nhất định, cuốn sách này rất lý tưởng.
|
|
|
|
|
|
It is lively and
well written, and it draws a sharp portrait of the man at its heart.
|
|
Cuốn sách viết tốt và sống động, trọng tâm cuốn sách là khắc họa sắc nét
chân dung người đàn ông này.
|
|
|
|
|
|
But be forewarned
that this is a book on an engrossing but narrow topic:
|
|
Nhưng cần lưu ý rằng đây là cuốn sách tập trung phần lớn vào chủ đề khá hẹp:
|
|
|
|
|
|
M.B.S.’s lust for
wealth and how it has been bound up with his drive for power.
|
|
Ham muốn giàu có của M.B.S. và ham muốn
ấy gắn liền với động lực giành quyền lực của ông ta ra sao.
|
|
|
|
|
|
On that subject,
Hope and Scheck have done a great deal of digging and have unearthed some
eye-popping tales.
|
|
Về nội dung này, Hope và Scheck từng thực hiện rất nhiều nghiên cứu và
khám phá ra nhiều câu chuyện hết sức ấn tượng.
|
|
|
|
|
|
Many of the
stories are not sourced, however.
|
|
Tuy nhiên, nhiều câu chuyện không rõ nguồn gốc.
|
|
|
|
|
|
They often appear
plausible but it’s impossible to be sure.
|
|
Nhiều chuyện nghe có vẻ hợp lý nhưng không thể chắc chắn.
|
|
|
|
|
|
And as F. Gregory
Gause, one of the leading Western academic experts on Saudi Arabia, likes to
say, when it comes to the royal family, those who know don’t talk, and those
who talk don’t know.
|
|
Và theo lời F. Gregory Gause, một trong những chuyên gia học thuật hàng đầu
của phương Tây về Ả Rập Saudi, từng nói, khi nhắc đến hoàng gia, người biết
thì không nói, còn người nói thì không biết.
|
|
|
|
|
|
Of greater
consequence, because of this focus, geostrategic and geoeconomic factors
often get short shrift in their telling.
|
|
Hệ quả là, do tập trung vào nội dung này, các yếu tố địa chiến lược và địa
kinh tế thường ít được quan tâm trong mạch viết của các tác giả.
|
|
|
|
|
|
Thus, they have an
entire chapter on M.B.S. buying a Leonardo da Vinci painting for $450 million
but only a few pages on the decision to intervene in Yemen, arguably Riyadh’s
most important (and damaging) strategic gambit of the past 30 years.
|
|
Vậy nên, họ có hẳn cả chương viết về M.B.S. mua một bức tranh của
Leonardo da Vinci với giá 450 triệu USD nhưng chỉ có vài trang viết về quyết
định can thiệp vào Yemen, thường được coi là trò chơi chiến lược quan trọng
nhất (và nguy hiểm nhất) của Riyadh trong 30 năm qua.
|
|
|
|
|
|
At times, they
assert a narrative consistent with their emphasis on the foibles of M.B.S. at
the expense of these other dynamics.
|
|
Đôi khi, tác giả ép mạch câu chuyện cho phù hợp khi muốn nhấn mạnh thói
kiểu cách của M.B.S. và phải hy sinh nội dung về các động lực khác.
|
|
|
|
|
|
So the 2020 oil
war with Russia, in which Riyadh flooded the market to try to force Moscow to
agree to collective production limits, gets reduced to a byproduct of
M.B.S.’s overweening pride.
|
|
Vậy nên cuộc chiến dầu mỏ năm 2020 với Nga, trong đó Riyadh tăng sản lượng
hạ giá thị trường nhằm ép Moscow chấp thuận các giới hạn sản xuất chung, chỉ
còn là câu chuyện bên lề về tính tự phụ thái quá của M.B.S.
|
|
|
|
|
|
Whatever role ego
may have played in it, this version overlooks the facts that the price of oil
was plummeting, and the Saudis and other producers desperately needed to
stabilize it, but Russia refused to do so.
|
|
Dù cái tôi của M.B.S. có thể đóng vai trò gì trong đó, câu chuyện này bỏ
qua sự thật giá dầu đang giảm mạnh, và Ả Rập Saudi cũng như các bên sản xuất
khác rất cần phải ổn định giá, nhưng Nga từ chối.
|
|
|
|
|
|
Moreover, the
Saudi decision to flood the market and drive the price down below $20 per
barrel worked.
|
|
Hơn nữa, quyết định tăng sản lượng giảm giá thị trường và đẩy giá xuống
dưới 20 USD/thùng của Ả Rập Saudi có tác dụng.
|
|
|
|
|
|
It forced Moscow
to agree to production cuts and so was a huge victory for Riyadh.
|
|
Chiến thuật ấy buộc Moscow phải đồng ý cắt giảm sản lượng và do vậy trở
thành chiến thắng lớn cho Riyadh.
|
|
|
|
|
|
Every alliance is
difficult.
|
|
Mọi liên minh đều không dễ dàng.
|
|
|
|
|
|
Even Winston
Churchill and Franklin Roosevelt got frustrated with each other — let alone
with Stalin and de Gaulle.
|
|
Ngay cả Winston Churchill và Franklin Roosevelt cũng phát bực với nhau —
chưa kể đến Stalin và de Gaulle.
|
|
|
|
|
|
And as Rundell’s
book gently observes, being America’s ally can be a maddening experience too.
|
|
Và cuốn sách Rundell phần nào cho thấy, làm đồng minh của Mỹ cũng là trải
nghiệm khiến người ta muốn phát điên.
|
|
|
|
|
|
No other nation is
as powerful as we are, and so we can indulge our preferences and caprices
like no other country can.
|
|
Không có quốc gia nào hùng mạnh như chúng ta, nên chúng ta có thể làm
theo ý mình và cư xử thất thường theo cách không quốc gia nào khác có thể làm
được.
|
|
|
|
|
|
It can make us
unpredictable, changeable, hypocritical, even terrifying to our allies.
|
|
Điều đó có thể khiến chúng ta trở nên khó đoán, dễ thay đổi, đạo đức giả,
thậm chí khiến đồng minh khiếp sợ.
|
|
|
|
|
|
As the Saudis
learned after Iran’s 2019 attacks on its oil industry, what had once been an
unshakable American commitment — and the foundation of their own security for
75 years — can be discarded with little concern for the consequences to them
or anyone else.
|
|
Như điều Ả Rập Saudi học được sau cuộc tấn công ngành công nghiệp dầu mỏ
năm 2019 của Iran, điều từng là cam kết không thể lay chuyển của Mỹ — và nền
tảng an ninh của chính họ trong suốt 75 năm — có thể bị loại bỏ mà không cần
quan tâm đến hậu quả đối với họ hoặc bất kỳ quốc gia khác.
|
|
|
|
|
|
Problematic allies
the Saudis may be, but we might remember that the United States is often the
most difficult ally of all.
|
|
Ả Rập Saudi có thể là đồng minh nhiều vấn đề, nhưng chúng ta nên nhớ rằng
thường thì Mỹ mới là đồng minh khó lường nhất.
|
